Canli Bir Tanik, Araz Zeyniyev: Bunlar İkiyüzlü Değil, Bin Yüzlü Kristallerdir

Bu yazı BirGün gazetesinde "Türkiye Siyasetinde Fethullah Gülen Gerçeği" dizisi kapsamından yayınlanmıştır.

Nurcular, topluluk olarak, duruma göre davranma anlayışını ahlaksızlık olarak görmez. Bu, amaca ulaşmak için izlenmesi gereken bir yoldur. Kişisel ilişkilerde Nurcular, çok cana yakın, açık insanlardır, ancak Nurcu olmayan insanlara karşı ihtiyatlı davranırlar

Araz Zeyniyev, Azerbaycan’da Gülen Cemaati içerisine girmek zorunda kalmış bir kişi. şu an kendisi Hollanda’nın Groningen Üniversitesi’nde Moleküler Mikrobiyoloji dalında araştırma görevlisi olarak çalışıyor. Nurcularla birlikte yaşadığı dönemden gazetemize bir kesit sunan Zeyniyev, isminin açıklanmasında bir sorun görmedi. Kendi ismini saklasa da isterlerse onu her şekilde bulabileceklerini düşünüyor.

»Cemaatle ne zaman ve ne vesileyle tanıştınız?
1993’te Nahcivan, Azerbaycan’da açtıkları Özel Türk Kolejinde okumak için sınavlara girdim. Böylece kendilerini ‘hizmet’ diye isimlendiren nurcularla tanıştım. Kendilerini ‘nurcu’ diye anmayı tercih ederim.

»Cemaatle ilişkiniz kaç yıl sürdü?
Yaklaşık 4 sene sürdü…

»Işık evlerine gittiniz mi?
Nurcular kendileri bu evleri ‘ışık evleri’ değil, ‘hizmet evleri’ diye anarlar. Evet, bu evleri çok gördüm ve kesintisiz olarak yarım yıl gibi bir süre yaşadım. Hizmet evleri dışında ana mekânları okul yurtlarıdır. Ben daha çok bu yurtlarda kaldım.

»Nasıl bir örgütlenme stratejisi izliyorlardı?
Her evde bir ‘abi’ vardır. Bu abiler de mahalledeki ‘bölge imam’larına hesap verirler. İmamların üstünde daha ‘büyük abiler’ dedikleri insanlar vardır. Bu insanlar genellikle yerli esnaftır. Bu insanlar maddi destekte bulunurlar. Daha yukarısını çok bilmiyorum. En başta malum insan var tabii. Okullarda da örgütlenme benzerdir. Yurtlarda ‘belletmen’ denen ‘abi’ler vardır.

»Cemaat içinde ve dışında tarzları farklı mıydı?
Ben Nur cemaatini topluluk olarak şöyle tanımlarım: İkiyüzlü değil bin yüzlü kristaller. Ve bu duruma göre davranma anlayışını topluluk olarak ahlaksızlık olarak görmezler. Bu amaca ulaşmak için izlenmesi gereken bir yoldur. Kişisel ilişkilerde nurcularla çok cana yakın, açık insanlardır. Ama nurcu olmayan insanlarla çok ihtiyatlı davranırlar.

»Siyasi partilerle ilişkileri var mıydı?
O zamanlar belirli bir partiye organik bağları olduğunu izlenimi edinmemiştim. Ancak şöyle bir genelleme yapmak mümkündür. Nurcular sağ, milliyetçi, tutucu parti sempatizanlarıdır. Siyasi anlayışları pasiflik olduğu için organik bağdan kaçınırlar. Öte yandan AKP’nin çıkışı ile birlikte bu partiyle güçlü bağları olduğunu kimseye sır olmadığını düşünüyorum.

»O evlerden yetişen gençler için iş imkânı, kariyer planı gibi olanaklar var mıydı?
Nurcular için en büyük ‘sevap’, iyi bir Nurcuya iş imkânı sağlamaya çalışmaktır. Dershane, okul, üniversite, yurtlarında çalışanlar büyük çoğunlukla iyi Nurculardır. Mesleki yetenekleri çok önemli değildir. İyi bir nurcu olması en önemli kriterdir. Onların deyimi ile ‘mübarek insan’ olması önemlidir.

»Maddi kaynakları neydi? Öğrenci cemaati içinde ekonomi nasıl sağlanıyordu?
Önce de belirttiğim gibi ana kaynağın geleneksel tutucu, dindar dünya görüşüne sahip esnaf olduğunu düşünüyorum. Ama büyük kaynak sağlayan çok büyük iş adamları da var. Bir de para toplama toplantıları vardır Nurcuların. Olimpiyatlara katılan, başarılı öğrenci adıyla beni lisedeyken böyle bir toplantıya götürmüşlerdi. İlk önce uzun uzun Nurcuların yaptığı hizmetlerin ne kadar kutsal olduğundan dem vurulur, sonra da bahşişler toplanır. Evinin, pahalı arabasının anahtarını verenlerin hikâyesini duydum.

»Özellikle üniversite seçiminde seçtikleri bir okul var mı?
Özel bir üniversite seçip oraya toplanmak istediklerini zannetmiyorum. Amaçları en iyi üniversitelere gitmektir. ODTÜ, Bilkent, Boğaziçi bu durumda gözdeleri olmakta… Ama Bilkent’te çok Nurcu olduğu anlatılır. Onun için Bilkent’in isminin Nurkent olarak değiştirmek gerektiği esprileri yapılır.

»Daha sonra cemaatle bağlarınızı niye kopardınız?
Hayat felsefeme, dünya görüşüme tamamen ters olduğu için. Ben Nurcuların içine iyi eğitim amacıyla girmiştim. Sovyetler Birliği ile Azerbaycan`ın çöken eğitim sisteme çok iyi bir alternatifi olarak görülüyordu. Hem Türkiye’den gelen nerdeyse aynı dili konuştuğumuz insanlardı bunlar. Ama kısa bir zaman sonra amaçlarının eğitimden çok dini, özelinde Nurculuğu yaymak olduğunu gördük. Eğitim sadece bir kamuflajdır. Daha sonra ücretsiz eğitim olanağı sağladıkları için içlerinde kalmak durumunda kaldım. Yaklaşık birinci seneden sonra buranın benim için iyi bir yer olmadığını düşünmeye başlamıştım, ama maddi olanaksızlıklar dolayısıyla nurcuların içinde kalmaya zorlamıştım.

»şimdi o geçmişinize dair neler hissediyorsunuz?
Hayatımın boşa geçirilmiş anlamsız yıllarından öte değil. Oysa çok güzel, içten insanlar da tanıdım.

»Anlatmak istediğiniz özel bir anınız, paylaşmak istedikleriniz varsa anlatır mısınız?
Biyoloji olimpiyatlarına katılmak için 3-4 kişilik bir grupla biyoloji öğretmenimizin gözetimi altında sınavlara çalışıyorduk. Bir gün öğretmen şöyle bir soru sordu, ‘Evrim hakkında ne düşünüyorsunuz.’ Biz de hepimiz bir ağızdan telaşla ‘Hocam, öğreniyoruz ama inanmıyoruz’ cevabını vermiştik. Bu genel olarak Nurcu düşünce tarzını yansıtır. Başarılı olmak adına prensiplerinden çok kolayca vazgeçebilirler. Başka türlü görünmekte pek bir sorun yoktur.